Mưa acid là một trong những hiện tượng thiên nhiên có ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống con người cũng như mọi loài sinh vật khác trên địa cầu. Mưa acid gây ra những tác hại như thế nào và cách khắc phục tình trạng này ra sao? Cùng chúng tôi khám phá những thông tin về hiện tượng này ngay trong bài viết hôm nay nhé!
Contents
Mưa axit là hiện tượng gì?
Mưa axit (acid rain) là tên gọi để chỉ các cơn mưa có chứa các hạt acid và một số kim loại nguy hiểm. Loại mưa này có nồng độ pH thấp dưới 6.5, trung bình từ 4 – 5 (mưa có tính acid càng cao càng có chỉ số pH thấp). Bởi có độ pH thấp nên nó có thể hòa tan một số kim loại nguy hiểm trong không khí, làm cho nước mưa càng thêm độc hại.
Mưa acid chủ yếu do lượng khí thải SO2, NO2 được sinh ra do hoạt động sản xuất của con người hoặc do thiên nhiên. Cơn mưa axit đầu tiên được phát hiện ở Thụy Điển (năm 1948), các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng do mưa axit là các nước Đông Âu (chủ yếu từ Ba Lan đến Scandinavia), các nước phía đông của Mỹ, đông nam Canada.
Một số quốc gia Đông Nam Á, khu vực biển đông nam của Trung Quốc, Đài Loan cũng có ghi nhận về mưa acid. Tại Việt Nam, mưa axit chưa xảy ra nhưng nó cũng là vấn đề được quan tâm bởi những tác hại vô cùng nguy hiểm cho sức khỏe cũng như môi trường.
Nguyên nhân và quá trình hình thành các cơn mưa acid
SO2, NO2 được đào thải trong không khí sẽ bay lên cao trong khí quyển. Chúng phản ứng với nước, oxy hoặc những kim loại độc hại khác tạo thành cơn mưa axit.
Nguyên nhân tạo ra mưa axit chủ yếu là do con người và một số sự thay đổi của tự nhiên như:
- Nguyên nhân con người: Các hoạt động sản xuất, phát triển kinh tế, công nghiệp có sử dụng các nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ…) sản sinh ra các khí độc. Ngoài ra, khí thải từ nhà máy, phương tiện giao thông,… góp phần làm tăng lượng lưu huỳnh, nitơ trong không khí.
- Nguyên nhân tự nhiên: Sự phun trào núi lửa, các vụ cháy rừng, sấm sét,… cũng là nguyên nhân khiến cho lượng nitơ, lưu huỳnh tăng đáng kể, kết hợp cùng hơi nước tạo nên axit với dạng mưa acid, tuyết, sương mù hoặc khí gas…
Lưu huỳnh xuất hiện kết hợp cùng nitơ trong không khí sẽ tạo thành H2SO4, HNO3 được hòa tan vào trong nước mưa và làm giảm độ pH chỉ còn 5.6. Mưa axit xuất hiện do các phản ứng hóa học gồm:
| 2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4 |
| 2NO + O2 → 2NO2 |
| 4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3 |
Tác hại của mưa acid nghiêm trọng như thế nào?
Mưa axit với H2SO4 là thành phần chủ yếu kết hợp cùng nhiều kim loại độc hại khác gây ra nhiều tác động tiêu cực đến hoạt động sống của các sinh vật (bao gồm cả con người, động – thực vật) và môi trường. Cụ thể:
Tác động đến sức khỏe con người
Điều cần quan tâm đầu tiên đó chính là mưa acid gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người:
- Nước mưa axit chứa nhiều axit cũng như các kim loại độc hại có thể gây ra các bệnh về da (nấm, ngứa, viêm da) khi sử dụng để sinh hoạt.
- Ảnh hưởng đến đường ruột, hệ tiêu hóa nếu như sử dụng nước mưa axit để nấu nướng.
- Làm tổn hại thần kinh của trẻ nhỏ, nghiêm trọng sẽ ảnh hưởng đến não bộ thậm chí gây tử vong.
- Giảm sức đề kháng, khả năng hô hấp của con người, các độc tố bị mưa axit hòa tan có thể ngấm vào cơ thể, gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe.
Tác động của mưa acid tới môi trường
Các cơn mưa axit còn gây nhiều ảnh hưởng đến khí quyển, về lâu dài hoàn toàn không tốt cho Trái Đất. Nếu mưa axit kéo dài sẽ làm hạn chế tầm nhìn, hình thành các sương mù axit, ảnh hưởng khả năng lan truyền ánh sáng Mặt trời.
Tác hại đến sinh vật
Mưa acid với tính chất độc hại làm giảm khả năng sống, phát triển của các loài sinh vật, đặc biệt là những sinh vật sống dưới nước, sinh vật biển. Bởi vì mưa axit làm giảm độ pH trong nước, làm mất cân bằng muối trong các mô, giảm khả năng duy trì nồng độ canxi của các sinh vật.
| Độ pH | Tác động đến sinh vật |
| <6.0 | Các sinh vật bậc thấp, phù du sẽ chết đi |
| <5.5 | Các loài cá bị dị dạng, chết ngạt, không sinh sản,… |
| <5.0 | Các quần thể cá bị chết |
| <4.0 | Biến đổi, làm xuất hiện khác với các sinh vật ban đầu |
Ảnh hưởng của mưa acid đến cây trồng, thực vật
Khi xảy ra hiện tượng mưa axit, nước mưa cùng các chất độc hại ngấm xuống đất. Rễ cây sẽ hấp thụ những chất này, ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất.
Mưa axit cũng tạo nên không khí lạnh, lấy đi lớp phủ bảo vệ sáp của lá khiến chúng bị hỏng, cây không thực hiện được quá trình quang hợp, hô hấp,… kém phát triển và chết.
Một số ảnh hưởng khác của mưa acid
Ngoài những tác động đến sức khỏe con người, sự sinh tồn của động – thực vật thì mưa axit cũng ảnh hưởng xấu đến các công trình kiến trúc. Nó sẽ làm ăn mòn các loại đá (vôi, cẩm thạch, sa thạch…) gây biến dạng các công trình.
Ngoài những tượng, công trình kiến trúc bằng đá, kim loại thì các đồ bằng sứ, dệt may, cao su,… cũng bị ảnh hưởng nhiều do tác động của các chất có trong mưa acid.
Mưa axit làm ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển kinh tế – xã hội, làm ảnh hưởng đến nguồn đất, nguồn nước giảm năng suất cây trồng, chăn nuôi, gây ra tình trạng thiếu lương thực, thực phẩm. Các công trình bị hư hại cũng tốn thêm nhiều chi phí để bảo dưỡng, sửa chữa,…
Mưa acid có lợi không?
Mặc dù mang lại nhiều ảnh hưởng tiêu cực, tác động đến đời sống của các sinh vật, khí quyển,… nhưng những cơn mưa axit cũng có một số lợi ích nhất định.
Các sinh vật trong đầm lầy có thể sản sinh ra metan, giải phóng metan vào khí quyển. Metan trong khí quyển chính là nguyên nhân chính khiến trái đất nóng lên, gây hiệu ứng nhà kính.
Mưa axit sẽ có tác động vào quá trình sản xuất khí metan tự nhiên tới 30%, góp phần làm giảm tình trạng hiệu ứng nhà kính.
Các biện pháp khắc phục tình trạng mưa acid
Để cải thiện tình trạng mưa axit xuất hiện, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, cuộc sống chúng ta có một số biện pháp xử lý như sau:
Kiểm soát lượng khí thải
Điều chỉnh lượng khí thải từ các phương tiện giao thông, các nhà máy trong khu công nghiệp,… là điều quan trọng hàng đầu nếu muốn khắc phục được tình trạng mưa acid. Cần kiểm soát, hạn chế và loại bỏ tối đa lượng lưu huỳnh, nitơ có trong không khí hoặc được sinh ra từ khí đốt than đá, dầu mỏ.
Thay vào việc sử dụng năng lượng hóa thạch, hãy ưu tiên, chú trọng hơn những nguồn năng lượng sạch, vô tận như gió, năng lượng lượng Mặt trời, nước,…
Ưu tiên các phương tiện giao thông xanh, sạch, đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải EURO giúp giảm các chất độc hại ra môi trường hơn là động cơ sử dụng xăng, dầu diesel…
Tuân thủ các quy định về xử lý chất thải (bao gồm cả nước thải, khí thải) với các phương pháp lọc bụi, ứng dụng các thiết bị loại bỏ NO2, khử sunfua trong quá trình sản xuất, giảm các chất bị phát tán trong không khí.
Ngoài ra, cần phải sử dụng các loại phân bón hợp lý, chất lượng để tránh tác động tiêu cực đến nguồn đất, nguồn nước, không khí. Cùng với đó, nên đẩy mạnh phòng chống cháy rừng, chặt phá rừng,… góp phần giảm thiểu lượng NH3, NOx trong khí quyển.
Tăng cường nhận thức con người
Để các biện pháp kiểm soát khí thải có hiệu quả thì việc tuyên truyền, nâng cao ý thức con người với bảo vệ môi trường là vô cùng quan trọng. Mỗi nhà nước, chính phủ cần có chiến dịch tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, có những quy định và chế tài phù hợp trong các trường hợp vi phạm quy định về bảo vệ môi trường.
Mỗi người dân, tổ chức, doanh nghiệp cần tuân thủ tuyệt đối các quy định về bảo vệ môi trường để giảm thiểu những tác động tiêu cực đến khí quyển, giảm hiện tượng trái đất nóng lên cũng như giảm thiểu nguy cơ xảy ra mưa acid.
Lời kết
Mưa acid bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân và gây ra nhiều thiệt hại to lớn cho sức khỏe con người, các loài sinh vật khác và môi trường đồng thời gián tiếp tác động đến sự phát triển kinh tế, xã hội của nhiều khu vực. Bởi vậy, chúng ta cần chung tay góp sức để chủ động khắc phục được những ảnh hưởng do mưa acid gây ra.
