Được ví von tựa như vân tay của trời, ruộng bậc thang là công trình kiến trúc đầy nghệ thuật và sáng tạo. Không chỉ đẹp và độc đáo, ruộng bậc thang còn mang nhiều ý nghĩa trong cả văn hóa và đời sống của con người. Từ trên cao nhìn xuống những thửa ruộng hiện lên như những nốt nhạc, cung đàn, đan xen giữa núi đồi. Vậy ruộng bậc thang là gì? Ngắm ruộng bậc thang ở đâu đẹp?
Ruộng bậc thang là gì? Bạn đã bao giờ ngắm nhìn khung cảnh ruộng bậc thang?
Contents
Ruộng bậc thang là gì?
Việt Nam chúng ta là một nước có nền nông nghiệp lúa nước đặc biệt phát triển. Cũng vì vậy đất canh tác đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tuy nhiên tại các vùng đồi và núi cao, địa hình tương đối đặc thù nên đất canh tác, nông nghiệp có phần khan hiếm. Vì vậy để khắc phục bất tiện, khó khăn này, người dân nơi đây lựa chọn khai hoang các sườn đồi để tạo thành các vạt đất bằng để canh tác, trồng lúa. Các vạt đất nối đuôi nhau từ đỉnh đồi xuống chân đồi tạo thành các thửa ruộng bậc thang – Công trình đặc trưng của các tỉnh miền núi phía Bắc.
Đặc điểm của ruộng bậc thang
Không bằng phẳng và rộng lớn như khu vực đồng bằng, ruộng bậc thang ở Tây Bắc được canh tác theo mô hình đặc biệt. Các thửa ruộng nối tiếp nhau tạo thành những bậc thang lớn được mọi người ví von như “nấc thang lên thiên đường”. Tùy vào mục đích canh tác và trồng trọt, ruộng bậc thang có thể để khô hoặc dẫn nước từ núi về.
Ruộng bậc thang là hình ảnh đặc trưng của nông nghiệp vùng cao
Ruộng bậc thang trong từng thời điểm
Vào mỗi thời điểm, ruộng bậc thang đều có cho mình những vẻ đẹp đặc biệt riêng. Khi mùa nước đổ xuống, ruộng bậc thang như biến thành một chiếc gương khổng lồ, soi rõ cả thiên nhiên cùng bầu trời xanh cao. Ấy vậy mà khi chuyển sang mùa lúc mới, mặt gương hôm nào đã được phủ một lớp áo xanh mướt, mang đến cho người ta cảm giác bình yên. Bước sang mùa lúc chín, màu xanh non dần được chuyển sang màu vàng ruộm trên các sườn đồi cùng mùi hương lúa chín đặc trưng. Không chỉ đẹp và thơ mộng, nó còn là dấu hiệu của sự trù phú, no đủ của người dân nơi đây khi chuẩn bị bước sang mùa thu hoạch.
Ruộng bậc thang có ở đâu?
Đúng như tên gọi, những thửa ruộng bậc thang có hình dạng như chiếc thang khổng lồ. Cũng bởi địa hình đặc biệt này nên hệ thống thủy lợi được áp dụng vô cùng tinh vi nhằm đảm bảo đủ nước để cây trồng có thể phát triển. Vậy ruộng bậc thang thường được làm ở đâu? Khu vực đất nào phù hợp để canh tác ruộng bậc thang?
Ruộng bậc thang ở đâu?
Như đã chia sẻ: Ruộng bậc thang là hình thức canh tác đặc biệt để tận dụng đất đồi làm khu vực trồng trọt. Kiến trúc này là nét đặc trưng của các quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á. Cụ thể tại Việt Nam chúng ta, ruộng bậc thang thường có tại các tỉnh thuộc miền núi phía Bắc. Ví dụ như Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang,…
Ruộng bậc thang tại vùng núi cao Tây Bắc
Tại Trung Quốc mô hình ruộng bậc thang được triển khai tại các tỉnh Vân Nam thuộc Hồng Hà, Quý Châu bởi người Hà Nhì, Hmông và Na Xi canh tác. Các khu vực núi cao của Đông Bắc, Thái Lan cũng có tộc người Karen phát triển trồng trọt trên mô hình ruộng bậc thang. Ở Indonesia, ruộng bậc thang được triển khai tại quần đảo Balo và ở Philippine là các địa phương Man Da Nao, Luzon, Pan Na Wan,…
Có thể thấy với nhiều ưu việt và sự tiện lợi cho các địa hình khan hiếm đất canh tác, ruộng bậc thang đã và đang được triển khai tại rất nhiều các quốc gia. Không chỉ mang lại giá trị về kinh tế, mô hình này đang ngày càng được nâng cấp với nhiều hơn những lợi ích cho người dân.
Ruộng bậc thang được làm trên loại đất nào?
Các thửa ruộng bậc thang thường được canh tác trên các khu vực đất dốc. Thường là những nơi có vị trí trên cao như sườn núi, đồi,… Ngoài ra để cây trồng có thể phát triển thuận lợi, mang lại giá trị kinh tế, người dân thường lựa chọn những vùng đất màu mỡ, tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Bên cạnh đó là một vài yêu cầu về sự thuận tiện cho thủy lợi, canh tác,…
Ruộng bậc thang được canh tác trên loại đất gì?
Lợi ích của ruộng bậc thang
Ngoài được tận dụng như đất nông nghiệp để phục vụ trồng trọt thì ruộng bậc thang còn được biết đến với rất nhiều lợi ích tuyệt vời khác. Trong đó phổ biến nhất là cải tạo và bảo vệ đất, chống xói mòn cũng như phát triển văn hóa và du lịch. Chi tiết chúng ta cùng tìm hiểu rõ hơn trong mục chia sẻ dưới đây!
Cải tạo và bảo vệ đất
Xét ở Việt Nam chúng ta, đất phù sa thuộc hệ thống sông Hồng và sông Cửu Long luôn có độ phì nhiêu cao. Ngược lại các nhóm đất phèn chua, đất mặn đều cần được cải tạo để mang đến năng suất trồng trọt như mong muốn. Và dĩ nhiên mục đích của triển khai và phát triển mô hình ruộng bậc thang cũng là một phần trong đó.
Thêm nữa với sự tăng nhanh về dân số, kéo theo là nhu cầu về ăn uống và phát triển kinh tế cũng dần trở thành mục tiêu cấp thiết. Vì vậy để đủ đất canh tác, người dân buộc phải vận dụng kinh nghiệm cùng các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng đất, thúc đẩy trồng trọt và phát triển nông nghiệp. Từ đó không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản trong sinh hoạt hằng ngày mà còn có thể kiếm thêm thu nhập nhờ xuất khẩu, buôn bán và chế biến các loại nông sản.
Khung cảnh ruộng bậc thang trồng lúa của người dân tộc vùng cao
Từ những điều này, chúng ta có thể thấy rõ tầm quan trọng của việc cải tạo và bảo vệ đất. Không chỉ đơn giản là “kế sinh nhai” phát triển ruộng bậc thang đem đến cho người dân nhiều hơn thế đó là sự ấm no, hạnh phúc và đủ đầy.
Chống xói mòn
Ruộng bậc thang cũng đóng vai trò quan trọng trong các công tác, biện pháp chống xói mòn tại các vùng cao. Thật vậy, phần lớn địa hình tại những khu vực này đều là đồi núi hiểm trở. Điều này không chỉ cản trở công tác canh tác và di chuyển mà khí có mưa lớn hay lũ cuốn rất dễ gây ra tình trạng xói mòn và ngập úng. Do vậy việc canh tác ruộng bậc thang sẽ góp phần chống lại tác động của nước mưa, giữ lại chất dinh dưỡng cho đất.
Không chỉ vậy với kiến trúc đặc biệt, ruộng bậc thang không những ngăn lũ và sạt lở mà còn có thể giữ lại một phần nước cho đất. Qua đó giúp làm ẩm đất, cung cấp nước cùng chất dinh dưỡng để cây trồng có thể phát triển, thu về năng suất cao.
Hỗ trợ phát triển du lịch
Ngoài hỗ trợ phát triển nông nghiệp, có rất nhiều tỉnh thành đã thành công mang ruộng bậc thang trở thành một trong những điểm độc đáo của địa phương để phát triển du lịch. Tại mỗi thời điểm ruộng bậc thang đều có cho mình nét cuốn hút và hấp dẫn riêng. Chính vẻ đẹp có phần hoang sơ và hùng vĩ đó đã thu hút, chinh phục rất nhiều du khách ghé thăm, thưởng thức và trải nghiệm văn hóa tại những vùng này.
Khung cảnh ruộng bậc thang vàng óng dưới ánh nắng mặt trời
Hơn hết có rất nhiều công trình ruộng bậc thang đã được công nhận là “Danh lam thắng cảnh Quốc gia”. Mặt khác hình ảnh những thửa ruộng bậc thang hùng vĩ, bình yên cũng được bạn bè nước bạn cùng giới truyền thông quốc tế ca ngợi hết lời. Đó không đơn thuần là kiến trúc độc đáo mà còn là sự kết hợp giữa văn hóa và tinh thần lao động của con người đất Việt.
Ở một góc nhìn khác, ruộng bậc thang cũng là một mảnh ghép độc đáo góp phần làm nên giá trị văn hóa của người dân tộc vùng cao. Để có được nó, người dân địa phương đã không ngừng tìm hiểu, khai phá, hoàn thiện và nâng cao kỹ năng trồng trọt, đắp đê và thủy lợi,… Đây cũng là một nét văn hóa thu hút sự chú ý của du khách 4 phương.
Gợi ý 7 địa điểm ngắm ruộng bậc thang cực chill
Những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ được ví như kiệt tác của những người dân tộc vùng cao. Nó được vun đắp và xây dựng qua nhiều thế hệ và đã trở thành một nền văn hóa, đặc trưng và là niềm tự hào của bà con nơi đây. Nếu bạn là một tín đồ của du lịch và đặc biệt có hứng thú với khung cảnh ruộng bậc thang thì có thể ghé thăm một số địa điểm dưới đây để có những trải nghiệm tuyệt vời nhất nhé!
Gọi ý địa điểm ngắm ruộng bậc thang
Ruộng bậc thang tại Mù Cang Chải – Yên Bái
Mù Cang Chải là một trong những nơi có hệ thống ruộng bậc thang lớn nhất cả nước. Đồng thời đứng thứ 2 trên thế giới chỉ sau Banaue của Philippin. Điều này đủ cho chúng ta thấy diện tích rộng lớn, hoành tráng của mô hình ruộng bậc thang tại Mù Cang Chải.
Mù Cang Chải thuộc tỉnh Yên Bái, cách Hà Nội khoảng 300km. Nơi đây được bình chọn là một trong những địa điểm săn lúa chín đẹp và thơ mộng nhất Việt Nam, thu hút sự chú ý của khách du lịch cả trong và ngoài nước. Vào mùa lúa chín những thửa ruộng tựa như dòng thác lúa chảy dài từ lưng chừng núi tới thung lũng. Đặt chân đến Mù Cang Chải vào thời điểm này, bạn như được đắm chìm vào không gian bất tận của những bông lúa óng vàng, lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời.
Ruộng bậc thang tại Mù Cang Chải
Nổi tiếng và cũng là địa điểm thu hút cách du lịch lớn nhất của Mù Cang Chải chắc chắn phải nhắc tới Đồi Mâm Xôi. Sở dĩ có cái tên này bởi toàn bộ khu ruộng bậc thang tại đây đều được khéo léo tạo thành hình tròn như một chiếc mâm xôi, vàng rực dưới ánh sáng mặt trời. Cũng bởi sự rộng lớn và tỏa sáng đó, Đồi Mâm Xôi đã trở thành một trong những biểu tượng nổi bật của Mù Cang Chải mà bất cứ du khách nào đều muốn được chiêm ngưỡng khi có dịp ghé thăm.
Ruộng bậc thang tại thành phố không ngủ Sapa – Lào Cai
Ruộng bậc thang tại Sapa sở hữu cho mình vẻ đẹp hoang sơ mà kỳ vĩ. Nơi đây cũng được bình chọn là một trong 7 nơi có ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới tại tạp chí du lịch Travel And Leisure của Mỹ. Thu hút hàng triệu lượt khách du lịch ghé thăm, những khu ruộng bậc thang của Sapa được canh tác bởi đồng bào dân tộc người Dao và người Mông tạo nên khung cảnh vô cùng “mãn nhãn”.
Trong tiết trời se lạnh của mùa thu, Sapa như được tô điểm thêm sắc vàng và xanh đan xen nhau dưới ánh nắng vàng dịu nhẹ. Tất cả như bừng sáng cả một vùng giúp khung cảnh thiên nhiên như vui tươi và ấm áp hơn giữa khung cảnh bình yên của mùa thu. Thả bộ dọc trên các cánh đồng lúa, nhất là vào khoảnh khắc bình minh và hoàng hôn bạn mới có thể cảm nhận rõ sự “rung động” trước khung cảnh đẹp đẽ này. Lan tỏa trong không khí chính là mùi lúa chín thơm cùng với đó là những làn gió mát lành. Trái với sự ồn ào nơi thị thành, tâm hồn ta như được chữa lành, thư thái hơn khi đối mặt với thiên nhiên hùng vĩ.
Ruộng bậc thang tại Sapa
Ruộng bậc thang tại Pù Luông – Thanh Hóa
Pù Luông thuộc địa phận huyện Bá Thước của Thanh Hóa. Đây cũng là một trong những địa điểm sở hữu khung cảnh ruộng bậc thang vô cùng nổi bật. Một vài năm trở lại đây, Pù Luông đã và đang ngày càng được phát triển du lịch nghỉ dưỡng. Ruộng bậc thang Pù Luông cũng là một trong những yếu tố giúp thu hút du khách ghé thăm và trải nghiệm.
Hành trình di chuyển từ Hà Nội đến Pù Luông khá dễ dàng, khoảng 190km đường đẹp, chỉ mất khoảng 3 đến 4 tiếng đồng hồ. Nếu là một tín đồ yêu thích dịch chuyển và khám phá thiên nhiên, đây hẳn sẽ là điểm đến lý tưởng mà bạn không thể bỏ qua.
Pù Luông trong tiếng Thái có nghĩa là đỉnh cao nhất. Nơi đây có diện tích khoảng hơn 17.600 ha với hệ động & thực vật vô cùng phong phú. Pù Luông cũng là điểm đến lý tưởng trong các chuyến du lịch Tây Bắc với vẻ đẹp hoang sơ của khu rừng mưa nhiệt đới. Mùa lúa chín tại đây bắt đầu từ tháng 9, tháng 10 hằng năm. Lúc này các thửa ruộng bậc thang bắt đầu chuyển dần sang màu vàng óng ả, đan xen trong đó là màu xanh của những khu ruộng chín muộn. Tất cả như tạo nên một bức tranh thiên nhiên đẹp đến nao lòng.
Ruộng bậc thang tại Pù Luông
Ruộng bậc thang tại Hoàng Su Phì – Hà Giang
Mảnh đất Hoàng Su Phì dưới chân đỉnh Tây Côn Lĩnh cũng là địa điểm lý tưởng để ngắm ruộng bậc thang. Nằm tại khu vực lưng chừng núi, những thửa ruộng bậc thang tại Hoàng Su Phì nổi bật trong mùa lúa chín, tựa như một điểm nhấn giữa khung cảnh non xanh của đồi núi.
Vào mùa thu, những thửa ruộng tại Hoàng Su Phì bắt đầu chuyển sang màu vàng của lúa chín. Đây cũng là thời điểm đẹp nhất trong năm. Những bông lúa vàng chịu nặng như tỏa sáng dưới ánh nắng mặt trời. Không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh ruộng bậc thang vào mùa lúa chín, tới Hoàng Su Phì du khách cũng sẽ được trải nghiệm cuộc sống thú vị của người dân nơi đây. Đặc biệt là những phiên chợ vùng cao với vô vàn những món đồ độc đáo, là sự hồn nhiên chân thật của người dân địa phương,…
Ruộng bậc thang tại Hoàng Su Phì siêu mê
Nét đặc biệt, thu hút du khách của Hoàng Su Phì chính là nét hoang sơ vốn có. Vì chưa được phát triển mạnh mẽ về du lịch nên cung đường di chuyển tương đối khó khăn. Tuy nhiên đây cũng chính là món quà, thử thách thú vị cho các phượt thủ, người yêu thích mạo hiểm ghé thăm và trải nghiệm.
Ruộng bậc thang ở Y Tý – Lào cai
Y Tý là một xã thuộc vùng cao của huyện Bát Xát, Yên Bái. Ở độ cao hơn 2000m với mực nước biển, Y Tý vốn là một trong những nơi có biển mây đẹp nhất Việt Nam. Không chỉ vậy những thửa ruộng bậc thang của người Hà Nhì tại Y Tý cũng được mọi người biết đến rộng rãi với vẻ đẹp khó có ngôn từ nào có thể diễn tả được.
Y Tý vào mùa lúa chín trở nên quyến rũ đến mê hồn với “biển vàng” rộng ngút ngàn. Cùng với đó là hương lúa chín thoang thoảng trong từng làn gió. Trong ánh nắng dịu nhẹ của ngày thu, trên khắp các con đường uốn lượn, chúng ta có thể thấy rõ những thửa ruộng bậc thang trải dài trong tầm mắt. Từ trên cao nhìn xuống những thửa ruộng như tạo thành nấc thang khổng lồ nối tiếp lên tới trời xanh. Chấm phá trong đó là những mái nhà mộc mạc, những con người bé nhỏ đang thu hoạch lúa chín. Tất cả tạo nên bức tranh phong cảnh làng quê khiến những lữ khách phương xa say mê ngắm nhìn.
Ruộng bậc thang ở Y Tý Lào Cai
Ruộng bậc thang Hồng Thái tại Tuyên Quang
Hồng Thái tỉnh Tuyên Quang được ban tặng khí hậu mát mẻ, trong lành cùng khung cảnh hoang sơ, hùng vĩ. Nhắc đến Hồng Thái chắc chắn không thể không nhắc đến những thửa ruộng bậc thang rộng lớn, uốn lượn quanh những sườn đồi. Nếu đã từng đặt chân đến vùng đất này, chắc chắn bạn sẽ cảm nhận rõ nét về sự hấp dẫn kỳ lạ của nơi đây. Để đến được Hồng Thái, du khách di chuyển từ Na Hang Tuyên Quang trong khoảng 1 giờ, khung cảnh dọc đường khá đẹp với những nét đặc sắc hoang sơ vốn có.
Hồng Thái tại mỗi mùa đều có nét đẹp riêng. Vào mùa xuân nơi đây như biến thành biển hoa với vô vàn loài hoa khoe sắc thắm. Hè đến những thửa ruộng bậc thang với màu xanh non đua mình trong nắng. Thu sang lúa bắt đầu chín, màu xanh dần chuyển thành màu vàng óng dưới ánh nắng mặt trời. Còn khi đông tới, Hồng Thái như biến thành một biển mây, huyền ảo như chốn bồng lai.
Ruộng bậc thang Hồng Thái đẹp đến nao lòng
Ruộng bậc thang tại Quang Bình – Hà Giang
Quang Bình là một huyện mới được tách từ một phần huyện Bắc Giang và Hoàng Su Phì, Xín Mần của Hà Giang. Nơi đây nổi tiếng với những hình ảnh ruộng bậc thang vô cùng độc đáo.
Quang bình nổi tiếng với khung cảnh bình yên khi người dân chuẩn bị vào vụ mùa. Ghé thăm nơi đây vào khoảng tháng 5, tháng 6, sau khi những cơn mưa mùa hạ ghé qua, nước từ thượng nguồn đổ về lấp đầy những ô ruộng. Mùa này còn được gọi là mùa đổ ải, đây cũng là thời điểm đồng bào tất bật chuẩn bị cho mùa vụ duy nhất trong năm của mình. Nước nguồn được dẫn về ruộng qua các ống tre nứa nối tiếp nhau tạo nên khung cảnh rất đẹp và bình yên.
Cũng vào thời điểm này, người dân bắt đầu tất bật với các công việc khơi nước, cày ải và đắp bờ. Đây là thời điểm bạn có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn khung cảnh ruộng bậc thang mùa nước đổ đẹp đến nao lòng. Sau đó là khoảng thời gian lúa bắt đầu trổ bông và chín vàng. Đứng trước thiên nhiên hùng vĩ, con người như trở nên nhỏ bé hơn, thỏa sức ngắm nhìn thiên nhiên đất trời.
Ruộng bậc thang tại Quang Bình
Tổng kết
Không đơn thuần chỉ là phương thức sản xuất nông nghiệp, những thửa ruộng bậc thang còn mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử và tinh thần đối với cộng đồng người dân vùng cao. Mô hình này cũng chính là minh chứng đại diện cho sự nỗ lực chinh phục tự nhiên, chiến thắng sự khắc nghiệt của hoàn cảnh sống, dù khó khăn dù gặp nhiều cản trở bà con vẫn có thể tự mình đứng vững, làm chủ số phận của mình.
Vừa rồi là tất cả những thông tin về ruộng bậc thang cũng như những thông tin cơ bản và các địa điểm có ruộng bậc thang đẹp nhất Việt Nam. Nếu có cơ hội hãy ghé thăm và ngắm nhìn khung cảnh tuyệt vời này, trải nghiệm cuộc sống thú vị mà bình dị của người dân nơi đây nhé!
