Giải Nobel luôn được nhắc đến như một giải thưởng danh giá nhất thế giới. Vậy chính xác giải Nobel là gì? Quy trình đánh giá, trao giải diễn ra như thế nào? Cùng theo dõi bài viết chia sẻ dưới đây để hiểu rõ hơn nhé!
Contents
Giải Nobel là gì?
Theo Wiki: Nobel là một giải thưởng quốc tế được công bố hằng năm kể từ 1901 nhằm vinh danh các cá nhân có những đóng góp, thành tựu lớn trong các lĩnh vực như: Y học, vật lý, hóa học, hòa bình và văn học. Trong đó giải Nobel hòa bình có thể được trao cho cá nhân hoặc tổ chức.
Mỗi giải thưởng đều bao gồm huy chương, tiền mặt và bằng khen. Năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển quyết định thêm vào hệ thống giải Nobel về lĩnh vực kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel – Nhà khoa học, người sáng lập giải Nobel.
Lịch sử của giải Nobel
Alfred Nobel là nhà khoa học, phát minh đại tài với hơn 355 bằng sáng chế. Trong đó đáng chú ý nhất là thuốc nổ. Cả cuộc đời ông đã cống hiến hết mình cho nền khoa học thế giới, đạt tới đỉnh cao của sự giàu có và vinh quang.
Alfred Nobel qua đời vào năm 1896. Ông để lại bản di chúc gây khó hiểu và kinh ngạc cho tất cả mọi người khi dành một phần nhỏ gia tài cho bạn bè và người thân.
Phần tài sản còn lại được quy đổi thành tiền mặt, tương đương 70 triệu krona Thụy Điển lúc bấy giờ và gửi nhân hàng. Số tiền lãi mỗi năm sẽ được trích ra 5 giải thưởng tặng cho những người có đóng góp lớn nhất với 5 lĩnh vực vật lý, hóa học, văn học, sinh học và hòa bình. Đây cũng chính là lịch sử ra đời của giải Nobel.
Quy trình đánh giá, trao giải Nobel như thế nào?
Là một giải thưởng lớn, tầm cỡ quốc tế, giải Nobel được đánh giá như thế nào?
- Vào tháng 9 của năm trước năm trao giải, các đề cử được Ủy ban Nobel gửi đến 3000 chuyên gia – Những người từng nhận giải thưởng và thành viên trao thưởng cùng các chuyên gia trong các lĩnh vực được trao giải và giáo sư đầu ngành tại trường đại học, viện nghiên cứu.
- Tiếp đó vào tháng 2 của năm tiếp theo (năm trao giải) là hạn cuối để nộp hồ sơ. Ủy ban Nobel sàng lọc và đưa ra các ứng viên tiềm năng. Từ đó hội đồng tiếp tục chọn 250 đến 350 người lọt vào vòng tiếp theo.
- Tháng 3 đến tháng 5 sau đó, các công trình nghiên cứu của ứng viên được đánh giá bởi hội đồng chuyên gia. Từ đó Ủy ban Nobel đưa ra người được đề cử lên Viện Hàn Lâm.
- Tháng 6 đến tháng 8 là thời gian tập hợp báo cáo và danh sách tiến cử cho Viện Hàn Lâm. Báo cáo này được hội đồng thành viên cùng ký tên.
- Tháng 9 đến tháng 10, Ủy ban Nobel đưa danh sách lựa chọn của họ lên Viện Hàn Lâm và các tổ chức trao thưởng khác.
- Đầu tháng 10, Viện Hàn Lâm chọn người đoạt giải dựa trên đa số phiếu bầu chọn.
- Trước ngày 15/11 hằng năm danh sách giải thưởng sẽ được công bố. Theo quy định, thông tin về quá trình xét giải được giữ kín trong 50 năm.
Giá trị giải thưởng Nobel khoảng bao nhiêu?
Theo quy định, giải thưởng Nobel được trao tối đa cho 3 người. Những giải thưởng không được chấp nhận hoặc bị từ chối sẽ được trả lại quỹ. Kèm theo đó mỗi chủ nhân của các giải thưởng đều sẽ được trao giấy chứng nhận cùng huân chương vàng và tiền mặt. Số tiền được trao thưởng sẽ phụ thuộc vào thu nhập của Ủy ban Nobel.
Năm 2017, quỹ Nobel quyết định mức tiền thưởng của các hạng mục lên 9 triệu krona Thụy Điển tương đương 1,1 triệu USD. Tiếp đó vào năm 2020, số tiền thưởng tiếp tục được tăng lên 10 triệu krona Thụy Điển.
Chưa dừng lại ở đó, mới đây ngày 15/9/2023, Quỹ Nobel tiếp tục báo tăng giá trị giải thưởng lên 11 triệu krona Thụy Điển. Có thể thấy ngoài giá trị về tinh thần, danh dự, giải thưởng này cũng đi kèm với một khoản tiền tương xứng.
Một số nhà khoa học & tổ chức nhận giải Nobel danh giá
Hầu hết các nhà khoa học, sáng chế nhận giải Nobel đều là những người có đóng góp, cống hiến lớn cho toàn nhân loại. Dưới đây là một vài đại diện nổi bật và thành tựu của họ. Cùng theo dõi nhé!
Marie Curie
Marie Curie là người phụ nữ đầu tiên và cũng là duy nhất tính đến thời điểm hiện tại nhấn tới 2 giải Nobel ở 2 lĩnh vực khác nhau. Năm 1903, bà cùng chồng của mình là Pierre đã cùng nhau chia sẻ giải thưởng Nobel vật lý với nhà vật lý Henri Becquerel người Pháp.
Trong đó ông Becquerel được trao giải nhờ tìm ra hiện tượng phóng xạ tự nhiên, vợ chồng Marie Curie được ghi nhận với nghiên cứu về hiện tượng phóng xạ được phát hiện. Tiếp theo vào năm 1911, Marie Curie nhận về giải Nobel hóa học khi tìm ra 2 nguyên tố là polonium và radium. Đây là một đóng góp lớn cho ngành hóa học của thế giới.
Ivan Petrovich Pavlov
Ivan Petrovich Pavlov là một nhà tâm lý học, sinh lý học và thầy thuốc người Nga. Ông nhận giải Nobel y học vào năm 1904 nhờ công trình nghiên cứu về hệ thống tiêu hóa.
Ivan Petrovich Pavlov tìm hiểu về chức năng dạ dày của những chú chó bằng cách quan sát tiết vị. Sau đó thực hiện phân tích phản xạ và tiết vị của chúng trong các điều kiện khác nhau. Kết quả cho thấy khi có thức ăn, dịch vị của chúng sẽ tiết ra nhiều hơn. Đây cũng là tiền đề để Pavlov đưa ra định luật phản xạ có điều kiện.
Albert Einstein
Albert Einstein được mệnh danh là nhà khoa học vĩ đại của thế kỷ 20 với giải Nobel vật lý khi khám phá ra hiện ứng quang điện năm 1921. Hiểu đơn giản nó là hiện tượng các hạt electron (e) bị bật ra khỏi kim loại khi được chiếu sáng.
Thông thường các hạt mang điện e chỉ di chuyển quanh hạt nhân nguyên tử. Khi có sự “va chạm” với ánh sáng có tần số thích hợp, chúng hấp thụ năng lượng rồi bật ra khỏi nguyên tử kim loại. Phát hiện của Albert Einstein cũng là cơ sở thúc đẩy những bước tiến mới của lĩnh vực phát thanh, truyền hình. Đây cũng được coi là nền móng cho vật lý hiện đại.
Tham khảo:
- Bức xạ điện từ là gì? Phân loại, tác hại và cách phòng tránh
- Vật lý lượng tử là gì? Những ứng dụng của vật lý lượng tử
Alexander Fleming
Alexander Fleming là nhà khoa học người Scotland. Ông cùng với Howard Walter Florey – nhà nghiên cứu bệnh học Australia và Ernst Boris Chain – nhà hóa sinh người Anh nhận được giải Nobel trong lĩnh vực Y học vào năm 1945.
Thành quả của họ chính là tìm ra chất penicillin dùng trong kháng sinh. Điều này đã làm thay đổi ngành y tế khả năng chữa trị nhiều loại bệnh nguy hiểm, cứu sống rất nhiều người.
Ủy ban chữ thập đỏ quốc tế – ICRC
Tổ chức ICRC là một phần của phong trào Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế có trụ sở tại Geneva – Thụy Sĩ. ICRC được thành lập vào năm 1863 với mục đích chính là trợ giúp nhân đạo cho những nạn nhân của vũ trang bạo lực, thúc đẩy bảo vệ nạn nhân của thiên tai, chiến tranh. Với mục đích hoạt động cao cả, tổ chức này đã nhận được giải Nobel hòa bình năm 1917, 1944 và 1963.
Mẹ Teresa
Agnes Gonxhe Bojaxhiu hay còn được gọi với cái tên thân thương là Mẹ Teresa Calcutta. Bà là nữ tu công giáo người Albania – Người sáng lập Dòng thừa sai Bác Ái tại Calcutta thuộc Ấn Độ năm 1950.
Trong suốt 40 năm hoạt động, mẹ Teresa đã chăm sóc vô số người nghèo, trẻ mồ côi, người bệnh tật và hoàn thành sứ mệnh truyền giáo tại Ấn Độ cùng nhiều quốc gia trên thế giới. Mẹ Teresa được trao giải Nobel hòa bình vào năm 1979. Đây cũng là năm bà qua đời và được phong danh hiệu Chân Phước.
Martin Luther King
Martin Luther King là nhà hoạt động nhân quyền vô cùng nổi tiếng, người Mỹ gốc Phi. Ông cũng là một trong số nhà lãnh đạo có sức ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ và lịch sử đương đại của thế giới. Martin Luther King được trao giải Nobel hòa bình vào năm 1964.
Ông như một tượng đài, được mọi người trên khắp hành tinh ngưỡng mộ với danh xưng anh hùng, người kiến tạo hòa bình. Martin Luther King lãnh đạo phong trào đấu tranh đòi bình đẳng cho người da màu, công nhân và các tầng lớp, đối tượng khác trên toàn thế giới.
Giải Nobel không đơn thuần là một giải thưởng mà còn là sự công nhận, ngợi ca cho những đóng góp, thành tự của các cá nhân, tổ chức cho sự phát triển của nhân loại. Trên đây là những thông tin về giải Nobel cũng như lịch sử, quy trình đánh giá và những đại diện đã nhận giải. Mong rằng bài viết có thể mang đến cho bạn nguồn tham khảo hữu ích!
