Một vài năm trở lại đây, chỉ số chất lượng không khí là chủ đề nhận được nhiều sự chú ý từ phía mọi người. Nhất là khi tình trạng ô nhiễm không khí luôn ở mức báo động tại các thành phố lớn. Vậy chính xác chỉ số này được xác định dựa trên cơ sở nào? Chỉ số này cho chúng ta biết những thông tin gì?
Contents
Chỉ số chất lượng không khí là gì?
Theo Wiki: Chỉ số chất lượng không khí hay chỉ số ô nhiễm không khí tiếng Anh là Air Quality Index (AQI). Chỉ số này thường được báo cáo mỗi ngày cho chúng ta biết về chất lượng không khí tại các thành phố, vùng & quốc gia. Đây là thước đo quan trọng được dùng để đánh giá mức độ ô nhiễm không khí hiện tại hoặc dự báo mức độ ô nhiễm trong tương lai.
Thông thường chỉ số chất lượng không khí sẽ được chia thành các cấp độ. Chỉ số này có giá trị càng lớn tức là độ ô nhiễm không khí càng cao đi kèm nhiều rủi ro cho sức khỏe cộng đồng.
Chỉ số chất lượng không khí AQI được đo như thế nào?
Theo cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA): Chỉ số AQI được xác định dựa trên 5 thông số bao gồm:
- N02 – Nitrogen Dioxide
- CO – Carbon Dioxide
- S02 – Sulfur Dioxide
- Ozone mặt đất
- Ô nhiễm phân tử
Ô nhiễm phân tử hay còn được hiểu là các hạt lơ lửng, cụ thể là PM10 và PM2.5. Chúng được hiểu là các loại bụi mịn, đặc biệt nguy hiểm cho sức khỏe, hệ hô hấp của con người. Loại bụi này thường được hình thành từ Cacbon, hợp chất kim loại, nito, sunfua,…
Thường chúng để đo được chỉ số chất lượng không khí chúng ta sẽ có các trạm giám sát đặt tại các địa phương, phân vùng riêng. Bởi tùy từng thời điểm và vị trí, nồng độ các chất gây ô nhiễm không khí sẽ có sự khác biệt.
Thang đo chỉ số chất lượng không khí
Dựa vào nồng độ chất gây ô nhiễm, chỉ số AQI được chia thành các thang đo với mức độ nguy hiểm từ thấp đến cao. Tương ứng với đó các cảnh báo đưa ra cũng có sự khác biệt.
Thang đo tại một số quốc gia trên thế giới
Hiện nay phần lớn các quốc gia trên thế giới đều có các thang đo chỉ số chất lượng không khí AQI riêng. Điển hình như Malaysia, Canada hay chỉ số tiêu chuẩn ô nhiễm không khí của Singapore. Nhìn chung cách đo và xác định mức độ ô nhiễm được thực hiện khá giống nhau, song cách phân chia mức độ tại các quốc gia sẽ có chút khác biệt.
Thang đo chỉ số chất lượng không khí tại Việt Nam
Theo thống kê mới nhất, Việt Nam chúng ta là một trong những quốc gia có chỉ số chất lượng không khí luôn ở mức báo động. Đặc biệt là những thành phố lớn như Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng,… Thậm chí có thời điểm chỉ số đo được đạt ngưỡng 170.
Đã có rất nhiều cảnh báo về ô nhiễm sức khỏe và độ nguy hiểm được đưa ra. Bởi chỉ số ở ngưỡng cao sẽ gây nguy hiểm lớn cho những ai thường xuyên phải ra đường. Trường hợp cần thiết người dân cần trang bị thêm đồ bảo hộ an toàn và có biện pháp phòng tránh để hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí với sức khỏe
Để hiểu rõ về tầm quan trọng của chỉ số chất lượng không khí, chúng ta cần nắm được những ảnh hưởng của ô nhiễm không khí với sức khỏe con người. Thực tế không khí ô nhiễm sẽ tác động trực tiếp đến hô hấp, tim mạch, sinh sản cùng rất nhiều khía cạnh khác. Chi tiết như sau:
Ảnh hưởng đến hệ hô hấp
Mức độ ảnh hưởng của ô nhiễm không khí với hệ hô hấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó bao gồm: Nồng độ các chất ô nhiễm, lượng chất ô nhiễm được hít vào cơ thể, thời lượng tiếp xúc,…
PM10 và PM2.5 là 2 tác nhân chính có tác động trực tiếp đến hệ hô hấp của con người. Nếu như PM10 chỉ tích tụ trên phổi thì với kích thước nhỏ hơn PM2.5 có thể xâm nhập vào tĩnh mạch và hệ tuần hoàn máu. Nó kết hợp với CO, NO2, SO2 khiến tế bào bị thiếu oxy.
Mặt khác khi tiếp xúc với ô nhiễm không khí quá lâu, phổi là cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất. Các triệu chứng dễ nhận biết nhất là: Khó thở, kích ứng hô hấp, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, xoang, nghiêm trọng hơn là ung thư phổi.
Đối với tim
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Chỉ số chất lượng không khí càng cao sẽ càng tác động tiêu cực đến tim mạch. Nó làm gia tăng nguy cơ đau tim và tỷ lệ các ca bệnh đột quỵ.
Những loại bụi có kích thước siêu nhỏ có thể phát tán từ phổi đến hệ tuần hoàn, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Nó là nguyên nhân gây giãn nở, co thắt mạch máu, cản trở lưu thông khí huyết.
Ngoài ra ô nhiễm không khí cũng là một trong các nguyên nhân tạo máu đông tại các động mạch. Tình trạng này kéo dài khiến bệnh nhân dễ bị nhồi máu cơ tim.
Đối với quá trình sinh sản
Nghiên cứu về những ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến quá trình sinh sản có các ghi nhận sau:
- Phụ nữ sống trong các khu vực có chỉ số ô nhiễm không khí cao có tỷ lệ sinh con bị tự kỷ cao gấp 2 lần người ở khu vực bình thường. Mức độ ảnh hưởng tới thai nhi có thể tăng cao trong thời gian cuối của thai kỳ.
- Ngoài ra đối với đàn ông, ô nhiễm không khí cũng có liên quan đến tình trạng quy giảm chất lượng tinh trùng, giảm khả năng có con.
Tổn thương thận
Trên thực tế, các bệnh lý về thận và suy thận bị ảnh hưởng khá nhiều bởi ô nhiễm không khí. Nguyên nhân được lý giải là do ô nhiễm không khí tạo thêm gánh nặng cho quá trình lọc của thận. Thận không thể lọc hết những phân tử ô nhiễm có trong máu khiến tình trạng bệnh suy thận diễn biến nhanh và nghiêm trọng hơn.
Một số vấn đề khác
Chưa dừng lại ở đó, những người sống trong các khu vực có cảnh báo về chỉ số ô nhiễm không khí thường xuyên còn có thể gặp phải các vấn đề như:
- Giảm sức khỏe xương khớp: Ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của xương khớp, tăng nguy cơ loãng xương. Nó có tác động tương tự như khói thuốc đối với cơ thể.
- Lão hóa da: Không khí ô nhiễm kéo dài làm phá hủy tế bào da, giảm khả năng tái tạo, đẩy nhanh quá trình lão hóa khiến da ngày càng xấu đi.
- Đau đầu: Thường xuyên sống trong điều kiện chất lượng không khí không đảm bảo cũng là nguyên nhân gây đau đầu, đau nửa đầu,…
Tham khảo: Bức xạ điện từ là gì? Phân loại, tác hại và cách phòng tránh
Lời khuyên khi được cảnh báo về chỉ số ô nhiễm không khí
Nếu thường xuyên nhận được cảnh báo về chỉ số ô nhiễm không khí tăng cao, bạn nên chú ý một số điều sau để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình:
- Không tập thể dục, hoạt động tại nơi có nhiều khói bụi. Khi vận động sẽ làm tăng nhịp thở, giảm hiệu quả lọc bụi. Đồng thời ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe, hệ hô hấp.
- Thường mức độ ô nhiễm không khí trong mùa nóng cao hơn mùa lạnh. Do đó thời gian lý tưởng để vận động, tập luyện sức khỏe là vào buổi sáng. Những ngày nắng nóng gay gắt nên tránh các hoạt động ngoài trời.
- Chủ động đeo khẩu trang, đeo kính khi phải ra ngoài hoặc làm việc tại khu vực khói bụi để giảm bớt tiếp xúc.
- Nếu thường xuyên bị đau tức ngực, ho, khó thở, nên thăm khám bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp, tránh gây hậu quả nghiêm trọng hơn.
- Tốt hơn hết nên trang bị thêm máy lọc không khí trên ô tô và trong nhà. Tích cực sử dụng phương tiện công cộng nhằm giảm bớt khí thải.
Trên đây là tổng hợp các thông tin về chỉ số chất lượng không khí cũng như những ảnh hưởng và các thang đo được sử dụng. Để bảo vệ sức khỏe của chính bản thân và mọi người, hãy chủ động tìm hiểu về ô nhiễm không khí cũng như các biện pháp phòng tránh bạn nhé!
